Fixatie disparatie of dyslexie?
De term oogsamenwerking is al een paar keer gevallen… Voor degene die er meer over willen lezen, dat kan op deze pagina. Anderen geven misschien de voorkeur aan een kort filmpje met uitleg(direct hieronder), een informatieavond of gewoon een persoonlijk gesprek. Kies die informatievoorziening die bij je past.
Ruim 80 % van alle informatie die we tot ons krijgen, bereikt ons via de ogen. Optimaal zien is dus een voorwaarde voor goede (school)prestaties. Logisch dus om bij een leerprobleem eerst naar de ogen te kijken om zeker te weten dat het beeld klopt.
Lezen is een specifieke aangeleerde functie. Om goed te kunnen lezen is het binoculair zicht (samenwerking tussen beide ogen) van groot belang. Maar dit systeem is niet direct volgroeid bij de geboorte… Kinderen worden meestal geboren met een plus sterkte. Dit hoeft geen probleem te zijn want hun ogen zijn nog zeer flexibel en passen zich heel makkelijk aan, behalve… als er spanning op komt… En wat is er nu spannender voor een kind dan moeten leren lezen of hardop voorlezen… Misschien was er met deze kinderen eigenlijk niets aan de hand, ze waren alleen te jong (hun ogen nog niet volgroeid) en ze hebben zichzelf allerlei foute strategieën aangeleerd.
Pas omstreeks het 6e / 7e levensjaar is er tussen de ogen en andere zintuigen een goede samenwerking “aangeleerd”, die het mogelijk maakt om (lees) symbolen te verwerken. Helemaal geoptimaliseerd is dit aangeleerde proces pas op min of meer 9-jarige leeftijd. Hebben de ogen zich echter (nog) niet optimaal aangepast, dan kunnen er behoorlijke lees- en leerproblemen ontstaan.
Eén van de meest voorkomende visuele disfuncties veroorzaakt door een onjuiste oogsamenwerking is fixatie disparatie, afgekort FD. Bij fixatie disparatie nemen de hersenen de twee beelden niet correct, als een stabiel enkel beeld waar. 
Kinderen met FD zien een bewegend beeld zonder dat ze dat zelf doorhebben. Het beeld van het linkeroog wordt door de hersenen nét naast het beeld van het rechteroog geprojecteerd. Deze kinderen zien alleen met grote inspanning een stilstaand beeld. Voor een kind kan dat verstrekkende gevolgen hebben. Vaak heeft het kind veel verschijnselen die horen bij dyslexie of is zelfs al gediagnosticeerd als dyslectisch.
Verder kan er sprake zijn van concentratieproblemen. Bij een foutieve werking van de ogen neemt het gehoor automatisch een deel van de informatiewaarneming over. Het gehoor is bij deze kinderen overprikkeld, er is zoveel ruis dat ze heel snel afgeleid worden en tegelijkertijd slecht aandacht schenken aan een algemene opmerking. Ook kunnen er na verloop van tijd gedragsproblemen ontstaan, deels uit frustratie of als compensatiegedrag.
Problemen die door een slechte oogsamenwerking veroorzaakt kunnen worden:
- concentratieproblemen
- omdraaien van cijfers, letters of woorden
- lang spellend en radend lezen
- lezen beneden niveau (langzaam)
- moeilijkheden met begrijpend lezen
- overslaan van letters of woorden
- een slordig handschrift
- hoofdpijn, vermoeidheid
- branderige, jeukende of tranende ogen bij visuele inspanning
- coördinatieproblemen
- faalangst (laag zelfbeeld)
In ongeveer 70% van de situaties waarbij de intelligentie van het kind niet overeenkomt met de leerprestatie, moet rekening worden gehouden met verborgen visuele verstoringen.
Voorbeeld van een goede oogsamenwerking.
Beeld van beide ogen wordt in de hersenen waargenomen als één geheel
Zicht bij fixatie disparatie.
De twee beelden van beide ogen komen in de hersenen niet volledig samen. Er is een gedeeltelijke overlapping van de beide beelden. Er is wel sprake van diepte zien en een normaal scherp zicht, maar het kost het kind veel energie om het beeld prettig waar te nemen.